çatı yapımı

ÇATI YAPIMI

Bir çatıyı oluşturan eğimli yüzeylerin planda ve düşey iz düşümde birbirini kesmesi ile ortaya çıkacak ara kesitlerin saptanması suretiyle çatı kuruluşu gerçekleştirilir. Prensip olarak bir tür örtü malzemesi için bütün çatı yüzeylerinin aynı eğimde kalması gerekir. Böyle olmakla beraber çatının, binanın mimarisini etkileyecek kadar önem kazandığı durumlarda veya plan uzunluğunun yetersiz kalarak çok kısa mahyaların oluşması halinde (2.m.den az) üçgen teşkil eden sağrıların, diğer çatı yüzeylerine kıyasla daha dik bir açı ile tertibi gerekebilir. 

BEŞİK ÇATILARDA KURULUŞ

İki eğimden oluşan beşik çatılarda kuruluş, sadece iki çatı yüzeyinin ara kesiti olan mahyanın saptanmasından ibarettir ve bu ara kesit, genellikle bina derinliğinin ortasındadır. Ancak, planda simetrik olması mümkün olmayan veya plan simetrik olmakla beraber eğimleri farklı olan çatılarda çatı yüzey boyutları değişik olur. Mahyanın yeri, planda ortada olmayan beşik çatılarda damlalık veya saçak düzlemi aynı yatay düzlem olmakla beraber, her iki çatı yüzeyinin eğimi ve boyutları birbirinden farklı olacaktır.

TEK EĞİMLİ ÇATI KURULUŞU

Tek eğimli çatıların kuruluşu taşıyıcı sistemine bağlı olmaksızın saptanır ve yarım mahya ve damlalığın oluşturduğu iki doğru belirlenir. Gerekli eğim bu iki doğru arasında gerçekleştirilir.

KIRMA ÇATI KURULUŞU VE BİÇİMLENİŞİ    

Kırma çatılar planı bir ya da birkaç dikdörtgenden oluşan binalar üzerinde kurulan çatılardır. Bu çatının yalnız bir tek dikdörtgen üzerine oturan basit tiplerinde dört eğimli yüzey oluşur. Kare planlı çadır çatı da bir kırma çatıdır. 
Kırma çatılarda çatı mahyasının kısa kalması bir sakınca teşkil etmemesi halinde çatı planının tertibi için plan genişliğinin ortasından geçen mahya doğrusu çizilir ve köşelerdeki 90° lik açıların açı ortayı 45°Iik doğrulur, yani çatının sırt (Eğik Mahya) doğrulan da çizilerek bunların mahya ile kesiştiği noktalar (Çatının tepe noktası) bulunur, böylece kırma çatı planı kurulmuş olur. Özel bir mimari biçimi söz konusu olmadığı zaman bir kırma çatıda bütün saçakları aynı düzlem üzerinde, mahya bina genişliğinin ortasında ve sırt doğruları 45°Iik açıda kalırlar, özel bazı hallerde saçak, çatı yüzeyleri ve mahya birbirine kıyasla, tamamı değişik açı, düzlem ve eğrilerde de tertiplenir. Örneğin: 

Saçaklar : Birbirine paralel, değişik açıdan aynı yatay düzlemlerde, değişik seviyelerdeki yatay düzlemlerde, düz veya kırık doğrulardan oluşabilir. 

Karşılıklı Çatı Yüzeyleri : Aynı eğimlerde, değişik eğimlerde, düz veya kırık yüzeylerden oluşabilir. 

Mahyalar : Normal çatılarda yatay bir doğru olmakla beraber eğimli kırık olabilirler.

KIRMA ÇATILARDA PLAN TERTİBİ

gnyapı Dikdörtgen panda kırma çatı 
gnyapı Trapez planda kırma çatı 
gnyapı Dikdörtgen planda değişik eğim 
gnyapı Dikdörtgen planda asimetrik bölünüş ve düşük saçak. 
gnyapı Trapez planda asimetrik bölünüş ve düşük saçak. 

Muntazam bir dikdörtgen veya herhangi bir poligon plana oturacak bir kırma çatı için hazırlanacak kuruluş planı, değişik mimari koşullar söz konusu olsa da, basit çözümlerdir. Birden fazla kütlenin bir araya geldiği ve kırma çatı ile örtülecek binalarda çatı çözümü-nü saçaklarda, çatı yüzeylerinde, ve çatı planı içinde oluşacak mahyalarda aramak gerekir. Esas çözümü bütünü meydana getiren karmaşık plan içindeki küçük veya büyük, sayıları birkaç taneye varabilen kare ve dikdörtgenlerden geçer. Bunun için planı, sayılan doğru saptamak şartıyla dikdörtgen veya varsa karelere ayırmak gerekir. Böylece önce en büyük plana ait en yüksek mahyayı bulma!' ve küçükler' tamamlamalıdır. Bu sırada saçaklar, mahyalar ve çatı yüzeyleri birbirinden farklı olabilir.