ASMA ÇATILAR
Asma çatılar ampirik kabullere göre hesaplanmamış bir çatıda düşey yükleri mesnetlere ileten dikmelerin oturtulacağı mesnetler arasındaki açıklığın 4,00-4,50 m'yi aşması durumlarında söz konusu sistem ekonomik olma özelliğini kaybeder. Bu nedenle mertek ve aşıkların çalışma açıklıkları değiştirilmeksizin düşey yüklerin mesnetlere aktarılması önceden belirtildiği gibi makas adı verilen rijit elemanlar yardımıyla gerçekleştirilir.
Aşıklar arasındaki yatay uzaklık 2,75-3,00 m olmasına karşın, mahya aşığı altındaki babanın oturtulabileceği bir döşeme ya da duvar olmadığı için mahya aşığının yükü; asma baba, iki yanlama ve alttaki gergiden oluşan asma makas yardımıyla damlalık aşklarının oturduğu iki duvara aktarılır. Ampirik kabullere göre elemanları boyutlandırılan asma çatılarda bu anlamda bir makasın geçebileceği maksimum açıklık yaklaşık 12,00 m'dir. Daha büyük açıklıkların geçilmesinde başka sistemler kullanılır. Her sistemin, işlevini yerine getirmede rasyonel olduğu sınırlar içinde kullanılması gerekeceğinden, 12,00 m'yi geçen açıklıklar kafes kiriş ve benzeri sistemlerle geçilir. Asma makasların geçtikleri açıklıklara göre hemen hemen klasikleşmiş şekilleri vardır.
Asma çatılarda kullanılan asma makasları, kendilerine aşıklar aracılığıyla iletilen düşey yükleri mesnetlere iletebilmesi için, makasın altında bulunan yatay durumdaki gergi ile yanlama arasında yaklaşık 30 oC lik bir açı oluşturması gerekir. Bu açı küçüldükçe yanlamadan gelen kuvvetin yatay bileşeni çok büyüyeceğinden, bu düğüm noktası çözümsüz hale gelebilir. Bu sebeple makaslarda yanlama eğimi 30 oC nin altına indirilmemeli, hatta imkan varsa eğim daha da artırılmalıdır.
Asma çatıların en basit çatı şekli tek yüzeyli çatılardır. Çatının beşik örtüsü olması durumunda söz konusu edilen tek iki ve üç asma babalı makas şekilleri, belirtilen açıklıklarda kullanılabilir. Özellikle beşik örtüsü çatıda kalkan duvarları oluştuğu için, bu duvarların stabilitesini sağlayacak olan ve daha önce açılanan önlemlerin alınması gerekir. Kırma çatılarda çatının biçimi gereği kalkan duvarları oluşmadığından, bu çatılardaki alın duvarlarının 9-10 cm kalınlıkta yapılması yeterlidir.
Asma çatılarda babaları çekmeye çalıştığı için, makasın alttaki elemanı olan ve çekmeye çalışılan gergi asma baba'ya bulonlu bir sistemle asılır. Makasın yüklenmesinden sonra düğüm noktalarının iyice oturması sonucu gergide bir miktar sarkma olabilir. Bu durumda gerginin oturduğu mesnet noktaları arasına bir ip çekilerek gergiyi baba'ya bağlayan bulonların sıkılması suretiyle gergi, gerilen ipe kadar yukarı kaldırılarak sarkma (sehim) giderilir.
Asma babaların gergi üzerine oturtulması, yukarıda açıklanan işlemin yapılmasına olanak vermeyeceği için, doğru değildir. Kafes kirişlerde sistemin yüklendiği zaman sehim yapacağı bilindiğinden, kafes kirişin alt başlığına ters sehim verilir.
